Το τελευταίο ολοκληρωμένο νομοσχέδιο που
κατατέθηκε και αφορούσε συνολικά την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση και το οποίο εν
πολλοίς καθορίζει το θεσμικό και νομικό πλαίσιο γύρω από το οποίο λειτουργούν
τα Πανεπιστήμια σήμερα δεν είναι άλλο από το νομοθέτημα του 2011, τον Νόμο
Πλαίσιο της τότε Υπουργού Παιδείας Α.Διαμαντοπούλου. Η κατάσταση που
επικρατούσε στα Ιδρύματα όλης της χώρας το φθινόπωρο του 2011 και η αναταραχή,
κοινωνική και ακαδημαϊκή, που προκλήθηκε ήταν αποτέλεσμα των ριζικών αλλαγών
που προέβλεπε το εν λόγω νομοσχέδιο, όπως τον παραγκωνισμό των φοιτητών από τη
διοίκηση των Ιδρυμάτων, τον ορισμό ανωτάτου χρονικού ορίου στις φοιτητικές
παροχές, την εισαγωγή των Συμβουλίων Διοίκησης, ενός νέου οργάνου διοίκησης των
Ιδρυμάτων, αλλά και την αναδιάρθρωση του χάρτη των Ιδρυμάτων ανά την Ελλάδα.
Απάντηση στις αλλαγές αυτές δόθηκε από τους φοιτητές μέσω πολύμηνων καταλήψεων
που απέρρεαν έντονα το αίσθημα του στείρου αρνητισμού και της οπισθοδρόμησης που
υιοθετούν συγκεκριμένες μερίδες του φοιτητικού κινήματος και που κατάφεραν να
το μεταδώσουν στο σύνολο του, εις βάρος μίας γόνιμης κριτικής και μίας
διαδικασίας διαλόγου. Αποτέλεσμα του κινηματικού εκείνου σχεδιασμού, των
κλειστών σχολών χωρίς αντίκρισμα δηλαδή, παράλληλα με την απουσία οποιασδήποτε
πρότασης σχετικά με το πώς οραματίζονται οι φοιτητές το σύγχρονο Πανεπιστήμιο
ήταν να ψηφιστεί με τεράστια πλειοψηφία και να περάσει ο νόμος όπως ακριβώς
προέβλεπε η αρχική του μορφή και σταδιακά να εφαρμόζεται. Σήμερα, πολλαπλά
σημεία του Νόμου έχουν πλέον εφαρμοστεί διαμορφώνοντας το θεσμικό πλαίσιο των
Ιδρυμάτων της χώρας, με τις αντιδράσεις να σβήνουν σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Ως ΠΑΣΠ ΕΜΠ, ταχθήκαμε από την πρώτη στιγμή
απέναντι στον κινηματικό αυτό σχεδιασμό, τονίζοντας πως οι καταλήψεις, πέρα από
προβλήματα που μπορούσαν να δημιουργήσουν στους φοιτητές, οι οποίοι κάποια
στιγμή αντέδρασαν δημιουργώντας σοβαρούς τριγμούς στο εσωτερικό του φοιτητικού
κινήματος, δε θα επέφεραν κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα δια της απουσίας
συγκροτημένων προτάσεων επί του Νομοσχεδίου. Κρινόταν τότε αδήριτη η ανάγκη
να ακουστούν οι φοιτητές, οι προτάσεις, οι θέσεις και τα οράματα τους για το
Πανεπιστήμιο, ωστόσο, στον εγκλωβισμό των συνεχόμενων καταλήψεων αυτό δεν
κατέστη ποτέ δυνατό. Από τη μεριά μας καταθέσαμε
τότε την ολοκληρωμένη πρόταση μας για τη συνολική λειτουργία των Ιδρυμάτων,
αναγνωρίζοντας τα μελανά σημεία που περιείχε ο Νόμος, δίνοντας λύσεις και
αντιπροτάσεις επί του συνόλου του Νομοσχεδίου. Άλλωστε, θεωρούμε πως κάθε νομικό
πλαίσιο πρέπει να κρίνεται αναλυτικά επί των άρθρων του, ιδιαίτερα όσον αφορά
στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, και όχι να απορρίπτεται συνολικά με μία πρώτη
ανάγνωση του. Είναι γεγονός, ακόμα και σήμερα, ότι το Ελληνικό Πανεπιστήμιο
έχει ανάγκη από ένα νομοσχέδιο που θα δώσει λύση στην πληθώρα παθογενειών που
αυτό αντιμετωπίζει.
Αν κάτι είναι
σίγουρο, πέντε χρόνια μετά, είναι
ότι τα μέσα πάλης που χρησιμοποιήθηκαν τότε απέτυχαν να εμποδίσουν την ψήφιση του Νόμου με αποτέλεσμα, τελικά, να
επιχειρείται η σταδιακή του εφαρμογή. Εφόσον, λοιπόν, ο Νόμος
Διαμαντοπούλου έχει αρχίσει ήδη να τίθεται σε ισχύ, εμφανίζονται και γίνονται αντιληπτά τα μελανά του σημεία, ιδιαίτερα σε
ότι αφορά στη Συνδιοίκηση του Πανεπιστημίου. Πλέον, οι φοιτητές έχουν χάσει το δικαίωμα συμμετοχής τους στα όργανα
λήψης αποφάσεων, όντας πλέον αρκετά συνηθισμένο να πραγματοποιούνται
διαδικασίες της Συγκλήτου και των Τμημάτων χωρίς την παρουσία φοιτητών, γεγονός
που διαμορφώνει, δυστυχώς, τη σημερινή πραγματικότητα. Η άλλοτε αυξημένη
παρουσία στα εν λόγω όργανα, πλέον θεσμικά περιορίζεται στην ύπαρξη ενός
φοιτητή από κάθε βαθμίδα (προπτυχιακός, μεταπτυχιακός, διδακτορικός) και σε μία
συμβουλευτικού χαρακτήρα συμμετοχή αντίστοιχα, γεγονός που αποδοκιμάστηκε από
το σύνολο των Φοιτητικών Συλλόγων λόγω της αναλογίας που προβλεπόταν. Έτσι με μόνους αρμόδιους τους καθηγητές στη
λήψη αποφάσεων, ο φοιτητής μένει
αμέτοχος γύρω από τα ακαδημαϊκά ζητήματα που τον αφορούν με αποτέλεσμα τον
κλονισμό της μεταξύ τους εμπιστοσύνης, γεγονός που εντείνεται και από πιθανές
αυθαιρεσίες και σε μη ακαδημαϊκά ζητήματα.
Ως ΠΑΣΠ ΕΜΠ, θεωρούμε απαραίτητη και
αδιαπραγμάτευτη τη συμμετοχή του συνόλου των ομάδων που δραστηριοποιούνται
εντός της ακαδημαϊκής κοινότητας στα όργανα συνδιοίκησης, και ιδιαίτερα των
φοιτητών, καθώς αποτελούν το πολυπληθέστερο και ζωτικότερο κομμάτι εντός
του Ιδρύματος. Όσον αφορά στους φοιτητές, η συμμετοχή, φυσικά, θα υλοποιείται δια μέσου εκπροσώπων στο
πλαίσιο του Φοιτητικού Συλλόγου. Συνεπώς, οι συγκεκριμένες αρμοδιότητες
πρέπει να αναλαμβάνονται από άτομα ικανά να φέρουν το βάρος των πολιτικών
ευθυνών που τους αναλογούν προασπιζόμενοι τη διαφάνεια, την εύρυθμη λειτουργία
του Πανεπιστημίου και τα δικαιώματα του φοιτητή.
Πέραν, όμως, της Συγκλήτου και των Γενικών
Συνελεύσεων Τμημάτων ανά τις σχολές, ένα ακόμα όργανο που προβλεπόταν από το
Νόμο Διαμαντοπούλου, το οποίο όμως δεν εφαρμόστηκε ποτέ στην πράξη στο Ιδρυμά
μας μέχρι σήμερα, είναι η Κοσμητεία. Το τελευταίο διάστημα, με πρωτοβουλία του
Πρύτανη, ξεκίνησε μια διαδικασία δημιουργίας του εν λόγω οργάνου σε όλες τις
σχολές του Πολυτεχνείου, μέσω της εκλογής των μελών που το απαρτίζουν.
Πρόκειται για ένα όργανο που αποτελείται από τον Κοσμήτορα, τρείς καθηγητές και
έναν φοιτητή, η θέση του οποίου έχει καθαρά γνωμοδοτικό χαρακτήρα. Η σύγκληση
της Κοσμητείας γίνεται από το Κοσμήτορα και ο ρόλος της είναι η διαμόρφωση
στρατηγικών κατευθύνσεων, η εισήγηση της θεματολογίας καθώς και η εκτέλεση των
αποφάσεων της Γενικής Συνέλευσης του Τμήματος. Επιπλέον, μέσω της λειτουργίας
της, γίνεται ευκολότερη και ταχύτερη η επίλυση ορισμένων γραφειοκρατικών
ζητημάτων που προκύπτουν στη καθημερινότητα της κάθε σχολής, καθώς διαθέτει
μεγαλύτερη ευελιξία από τη Γενική Συνέλευση Τμήματος.
Στη
βάση της φοιτητικής εκπροσώπησης στα όργανα των σχολών, λοιπόν, κρίνουμε ότι το
συγκεκριμένο όργανο, εφόσον έχει ενεργό ρόλο, μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για
την επιστροφή των φοιτητών στη συνδιοίκηση, εξασφαλίζοντας την δυνατότητα
έκφρασής τους και ενισχύοντας τη διαφάνεια στη λειτουργία του. Ταυτόχρονα, για
την αντιμετώπιση των προβλήματων στη καθημερινότητα των σχολών, κρίνεται
απαραίτητη η συνεργασία και η συνεννόηση μεταξύ φοιτητών και καθηγητών, η οποία
προωθείται μέσω της εκπροσώπησης των φοιτητών στο όργανο της Κοσμητείας.
Συνεπώς, πιστεύουμε ότι το όργανο αυτό, με την όποια δραστηριότητα, μπορεί να
συνεισφέρει σε ένα βαθμό στην ομαλότερη λειτουργία των σχολών αλλά κατά κύριο λόγο πιστεύουμε πως μέσω
του συγκεκριμένου οργάνου, η μερίδα των φοιτητών μπορεί να λαμβάνει μία
συνολική εικόνα της διοίκησης της εκάστοτε σχολής, ενώ παράλληλα μπορεί να
αποκτήσει ένα εισηγητικό και εποπτικό ρόλο.
Λαμβάνοντας
υπόψιν το χαρακτήρα που δίνεται στην Κοσμητεία ως όργανο, αλλά και τις δυνατότητες
που προσφέρονται στους φοιτητές, αναγνωρίζουμε
την ανάγκη θεμελίωσής του σε μια ορθολογική βάση. Κρίνουμε, λοιπόν,
απαραίτητο να παρουσιάσουμε από πλευράς μας τις προϋποθέσεις εκείνες που θα διαμορφώσουν ένα υγιές πλαίσιο
λειτουργίας και παρεμβατικότητας της Κοσμητείας στις διαδικασίες κάθε σχολής.
- Αρχικά, πρέπει να γίνει σαφές πως μέσω του συγκεκριμένου οργάνου διευκολύνεται το έργο του Κοσμήτορα, καθώς ζητήματα κυρίως διαδικαστικού χαρακτήρα περνούν, πλέον, στη αρμοδιότητα της Κοσμητείας. Έτσι λοιπόν, ο Κοσμήτορας κάθε σχολής μπορεί να αφοσιωθεί στον συντονισμό των οργάνων της Γενικής Συνέλευσης και της Κοσμητείας, εντοπίζοντας παθογένειες όπου ο φόρτος εργασίας δεν του επέτρεπε.
- Ακόμα, είναι σωστό να διευκρινιστεί πως οι αποφάσεις της Κοσμητείας θα πρέπει να υλοποιούν προηγούμενες αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης ή να παρουσιάζονται ως εισηγήσεις στις επόμενες διαδικασίες της. Δηλαδή, η Κοσμητεία δε θα παίρνει αυθαίρετα αποφάσεις για θέματα της σχολής, αλλά είτε θα παρουσιάζει ένα αρχικό πλαίσιο συζήτησης, είτε θα υλοποιεί προηγούμενες αποφάσεις.
- Επιπλέον, προκειμένου να εξασφαλιστεί ο ορθός και διαφανής τρόπος λειτουργίας της Κοσμητείας, κρίνεται αναγκαίο τα συμπεράσματα των συζητήσεων εντός αυτής, που αργότερα θα αποτελέσουν εισηγήσεις στις Γενικές Συνελεύσεις των καθηγητών αλλά και η όποια υλοποίηση αποφάσεων της Συνέλευσης, να δημοσιεύονται προς ενημέρωση της ακαδημαϊκής κοινότητας. Με αυτό τον τρόπο και μέσω των διαδικασιών του οργάνου, θα παρέχονται όλες οι πληροφορίες, ώστε οποιοσδήποτε να μπορεί να αποκτήσει μια ουσιαστική εικόνα για τα τεκτενόμενα κάθε σχολής.
Από αυτή τη
διαδικασία βέβαια δεν μπορεί να απουσιάζει η σκοπιά των φοιτητών τόσο κατά την
ιεράρχηση των ζητημάτων της Κοσμητείας, όσο και κατά τη διαδικασία συζήτησης
και λήψης αποφάσεων. Κρίνεται απαραίτητη
λοιπόν, η φυσική παρουσία των φοιτητών στο συγκεκριμένο όργανο ώστε να μπορούν
να συμβάλλουν με τις απόψεις τους στη διαμόρφωση κατευθύνσεων αλλά και να
εποπτεύουν συνολικά τη λειτουργία του οργάνου και της σχολής με στόχο τη
βελτίωση της κάθε σχολής και του ελληνικού Πανεπιστημίου γενικότερα. Η παρουσία
στην Κοσμητεία είναι για εμάς ένα πρώτο
βήμα για την ουσιαστική επαφή των φοιτητών με τη διοίκηση της σχολής. Τα
επόμενα βήματα προσβλέπουν στην ουσιαστική επαναφορά της Συνδιοίκησης με
ευνοϊκότερους όρους για τους Φοιτητές, διεκδίκηση που αποτελεί και μία από τις
διαχρονικές και πάγιες θέσεις μας.
ΠΑΣΠ ΕΜΠ
